Bağlanma Stillerinin Yetişkin Ruh Sağlığı Üzerindeki Etkisinin Değerlendirmesi

İngilizce'den Türkçe'ye çevirisidir. Bazı bölümler kısaltılmıștır.

Bağlanma stilleri kavramı, John Bowlby’nin bağlanma teorisiyle (1969; 1973; 1980) ortaya çıkmıştır. Bowlby, çocuğun birincil bakıcısıyla olan ilişkisinin duygusal gelişimin temelini oluşturduğunu ve gelecekteki ilişkilerini şekillendirdiğini öne sürmüştür. Başlangıçta Bowlby, bağlanma davranışlarının fiziksel yakınlık yoluyla bebeğin hayatta kalmasına hizmet ettiğini savunmuştur. Günümüzde ise sosyal öğrenmenin rolü daha kapsamlı bir kabul görmektedir (Bowlby, 1969; Curran vd., 2021). Bowlby, çocuğun dünyayla etkileşiminden oluşan “içsel işleyiş modelleri” kavramını da ortaya atmıştır. Bu modellere göre ebeveyn-çocuk etkileşiminde iki temel şema gelişir: ‘değerli ben’ ve ‘güvenilir öteki’ (Bowlby, 1969). Ayrıca Bowlby, bağlanma ihtiyacını ifade eden ağlama ve yakınlık arama gibi davranışları belirlemiştir.

Çocuklukta oluşan bağlanma stili, ebeveynlerin duyarlılığına ve hassasiyetine bağlıdır (Dagan & Sagi-Schwartz, 2021; Green & Goldwyn, 2002; Hayslip & Smith, 2012; Sroufe, 1985). Bowlby’nin teorisini temel alan araştırmacılar (Ainsworth vd., 1978; Main & Solomon, 1986) çeşitli bağlanma stillerini tanımlamış ve bu stilleri yapılandırılmış gözlemsel yöntemlerle, özellikle “Yabancı Durum Deneyi” aracılığıyla belirlemişlerdir. Bu deneylerde dört temel bağlanma stili ortaya çıkmıştır: güvenli, kaygılı-dirençli, kaçınan ve düzensiz bağlanma.

Güvenli bağlanmaya sahip çocuklar, bakıcıları mevcutken rahatça çevreyi keşfeder ve kısa ayrılıklardan sonra kolayca yatışırlar (Ainsworth vd., 1978). Kaygılı-dirençli bağlanan çocuklar çevreyi kaygıyla keşfeder, ayrılık durumunda yoğun stres yaşar ve birleşme anında çelişkili davranışlar sergilerler (Ainsworth vd., 1978). Kaçınan bağlanma stilindeki çocuklar, ayrılık sırasında daha az stres belirtisi gösterir ve yeniden birleşme anında bakıcıdan uzak dururlar (Ainsworth vd., 1978). Düzensiz bağlanan çocuklar ise stresli durumlarda tutarsız, karmaşık ve çelişkili davranışlar sergilerler (Main & Solomon, 1986).

Bowlby’nin teorisi, bağlanma stillerinin yetişkinlikte de istikrarlı biçimde devam ettiğini ve bireyin ruh sağlığı üzerinde kalıcı etkiler bıraktığını öne sürmektedir (Doyle & Cicchetti, 2017; Fraley, 2002; Rahimian-Boger vd., 2009; Riggs, 2019).

Greenspoon ve Saklofske (2001) ile Suldo ve Shaffer (2008), ruh sağlığını pozitif ve negatif faktörlerin bir bileşimi olarak tanımlamışlardır. Güvenli bağlanma stili yetişkinlerde olumlu duygular, yüksek benlik saygısı ve yaşam memnuniyeti ile ilişkilendirilirken (Gillath vd., 2014; Mikulincer & Shaver, 2007), güvensiz bağlanma stilleri genellikle depresyon, anksiyete ve yalnızlık gibi negatif duygularla bağlantılıdır (Dozier vd., 2008; Diamond vd., 2015; Brennan vd., 1998). Kaygılı bağlanan yetişkinler, ilişkilerde kronik endişe ve stresle mücadele eder (Jinyao vd., 2012; Simonelli vd., 2004). Kaçınan bağlanan yetişkinler ise duygularını bastırır ve yakın ilişkilere girmekte zorlanır; bu durum kronik stres ve psikolojik sorunların gelişimine zemin hazırlar (Kotler vd., 1994; Stevens, 2014). Düzensiz bağlanma ise sıklıkla çocukluk dönemi travmalarıyla ilişkilendirilir ve daha ciddi psikopatolojilere yol açabilir (Green & Goldwyn, 2002; Juen vd., 2013).

Bağlanma stillerinin ruh sağlığı üzerindeki etkisini açıklayan başlıca mekanizmalar duygu düzenleme (Dozier vd., 2008; Campbell-Sills vd., 2014), ilişki işlevselliği (Gallo vd., 2003; Thorberg & Lyvers, 2010) ve bilişsel süreçlerdir (Gunduz, 2013; Mikulincer & Sheffi, 2000). Güvenli bağlanmaya sahip bireyler duygularını daha etkili yönetebilir, sağlıklı ilişkiler kurabilir ve olumlu bilişsel süreçler geliştirirler (Simpson & Rholes, 2017). Güvensiz bağlanan bireyler ise bu alanlarda zorlanarak ruh sağlığı sorunlarına daha yatkın hale gelir (McNelis & Segrin, 2019).

Yapılan ampirik araştırmalar, güvenli bağlanmanın psikolojik dayanıklılığı artırdığını ve stresi azaltmaya yardımcı olduğunu ortaya koymuştur (Mikulincer & Shaver, 2007; Sroufe, 2015). Güvensiz bağlanmanın ise depresyon, anksiyete ve kişilik bozukluklarıyla ilişkili olduğu belirlenmiştir (Brennan vd., 1998; Agrawal vd., 2004; Kotler vd., 1994; Wang & Kuroki, 2023; Cole-Detke & Kobak, 1996; Harder, 2014). Ayrıca sosyoekonomik durum, kültürel normlar ve aile yapısı gibi sosyal ve çevresel faktörler bağlanma stillerini belirgin şekilde etkiler (Barrett & Turner, 2005; Hoff & Laursen, 2019).

Duygu Odaklı Terapi ve Bağlanma Temelli Aile Terapisi gibi bağlanma odaklı müdahaleler, ruh sağlığı sorunlarının tedavisinde etkili sonuçlar vermektedir (Devacht vd., 2019; Greenman & Johnson, 2022). Ayrıca bilişsel-davranışçı terapiler, güvensiz bağlanma ile ilişkili işlevsiz düşünce kalıplarını hedef alarak olumlu etkiler yaratmaktadır (McBride & Atkinson, 2009). Erken müdahale programları ise güvenli bağlanmayı desteklemek ve psikolojik dayanıklılığı artırmak açısından önem taşır (Santelices vd., 2011; Miranda vd., 2019).

Kaynakça 

Adshead, G., & Sarkar, J. (2012). The nature of personality disorder. Advances in psychiatric treatment, 18(3), 162-      

       172. 

Agrawal, H. R., Gunderson, J., Holmes, B. M., & Lyons-Ruth, K. (2004). Attachment studies with borderline  

       patients: A review. Harvard review of psychiatry, 12(2), 94-104. 

Ainsworth, M.S., Blehar, M.C., Waters, E., & Wall, S. (1978). Patterns of attachment: A psychological study of the 

       strange situation. Oxford, England: Lawrence Erlbaum 

 Barrett, A. E., & Turner, R. J. (2005). Family structure and mental health: The mediating effects of socioeconomic 

       status, family process, and social stress. Journal of health and social behavior, 46(2), 156-169. 

​​Bowlby, J. (1980). Attachment and loss: Vol. 3. Sadness and depression. New​ York: Basic Books. 

Bowlby, J. (1973). Attachment and loss: Vol. 2. Separation: Anxiety and anger. NewYork: Basic Books. 

Bowlby, J. (1969). Attachment and loss: Vol. 1. Attachment (2nd ed.). New York: Basic Books. Re-edited in 1982 

Brennan, K. A., Clark, C. L., & Shaver, P. R. (1998). Self-report measurement of adult attachment: An integrative 

       overview. In J. A. Simpson & W. S. Rholes (Eds.), Attachment theory and close relationships (pp. 46–76). The 

       Guilford Press. 

Campbell-Sills, L., Ellard, K. K., & Barlow, D. H. (2014). Emotion regulation in anxiety disorders. 

Cole-Detke, H., & Kobak, R. (1996). Attachment processes in eating disorder and depression. Journal of consulting 

        and clinical psychology, 64(2), 282. 

Cortes-Garcia, L., Takkouche, B., Rodriguez-Cano, R., & Senra, C. (2020). Mediational mechanisms involved in 

       the relation between attachment insecurity and depression: A meta-analysis. Journal of Affective Disorders, 277, 

       706-726. 

Curran, T., Meter, D., Janovec, A., Brown, E., & Caban, S. (2021). Maternal adult attachment  

       styles and mother–child transmissions of social skills and self-esteem. Journal of Family 

       Studies, 27(4), 491-505. 

Dagan, O., & Sagi‐Schwartz, A. (2021). Early attachment networks to multiple caregivers: History, assessment  

       models, and future research recommendations. New Directions for Child and Adolescent Development, 2021(180), 

       9-19.

Devacht, I., Bosmans, G., Dewulf, S., Levy, S., & Diamond, G. S. (2019). Attachment‐based family therapy in a 

       psychiatric inpatient unit for young adults. Australian and New Zealand Journal of Family Therapy, 40(3), 330- 

       343. 

Diamond, L. M., Simpson, J., & Rholes, W. (2015). Stress and attachment. Attachment theory and research: New  

       directions and emerging themes, 97. 

Doyle, C., & Cicchetti, D. (2017). From the cradle to the grave: The effect of adverse caregiving environments on 

       attachment and relationships throughout the lifespan. Clinical Psychology: Science and Practice, 24(2), 203. 

Dozier, M., Stovall-McClough, K. C., & Albus, K. E. (2008). Attachment and psychopathology in adulthood.

Fraley, C. R. (2002). Attachment stability from infancy to adulthood: Meta-analysis and dynamic modeling of  

       developmental mechanisms. Personality and social psychology review, 6(2), 123-151. 

Gallo, L. C., Smith, T. W., & Ruiz, J. M. (2003). An interpersonal analysis of adult attachment style: Circumplex 

       descriptions, recalled developmental experiences, self‐representations, and interpersonal functioning in 

       adulthood. Journal of personality, 71(2), 141-182. 

Gillath, O., Gregersen, S. C., Canterberry, M., & Schmitt, D. P. (2014). The consequences of high levels of 

       attachment security. Personal Relationships, 21(3), 497-514. 

Green, J., & Goldwyn, R. (2002). Annotation: attachment disorganisation and psychopathology: new findings in  

       attachment research and their potential implications for developmental psychopathology in   

       childhood. Journal of child psychology and psychiatry, 43(7), 835-846. 

Greenman, P. S., & Johnson, S. M. (2022). Emotionally focused therapy: Attachment, connection, and 

       health. Current opinion in psychology, 43, 146-150. 

Greenspoon, P. J., & Saklofske, D. H. (2001). Toward an integration of subjective well-being and 

       psychopathology. Social indicators research, 54(1), 81-108. 

Gunduz, B. (2013). The Contributions of Attachment Styles, Irrational Beliefs and Psychological Symptoms to the 

       Prediction of Cognitive Flexibility. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(4), 2079-2085. 

Harder, S. (2014). Attachment in Schizophrenia—implications for research, prevention, and 

       Treatment. Schizophrenia bulletin, 40(6), 1189-1193. 

Hayslip, B., & Smith, G. C. (2012). Resilient grandparent caregivers. Routledge, 10, 9780203803905. 

Hoff, E., & Laursen, B. (2019). Socioeconomic status and parenting. In Handbook of parenting (pp. 421-447). 

       Routledge. 

Hu, T., Zhang, D., & Wang, J. (2015). A meta-analysis of the trait resilience and mental health. Personality and 

       Individual differences, 76, 18-27. 

Jinyao, Y., Xiongzhao, Z., Auerbach, R. P., Gardiner, C. K., Lin, C., Yuping, W., & Shuqiao, Y. (2012). Insecure 

       attachment as a predictor of depressive and anxious symptomology. Depression and anxiety, 29(9), 789-796. 

John, S. G., Brandt, T. W., Secrist, M. E., Mesman, G. R., Sigel, B. A., & Kramer, T. L. (2019). Empirically-guided 

        assessment of complex trauma for children in foster care: A focus on appropriate diagnosis of attachment 

        concerns. Psychological Services, 16(1), 120. 

Juen, F., Arnold, L., Meissner, D., Nolte, T., & Buchheim, A. (2013). Attachment disorganization in different   

        clinical groups: What underpins unresolved attachment?. Psihologija, 46(2), 127-141. 

Kotler, T., Buzwell, S., Romeo, Y., & Bowland, J. (1994). Avoidant attachment as a risk factor for health. British 

       Journal of Medical Psychology, 67(3), 237-245. 

Main, M., & Solomon, J. (1986). Discovery of an insecure-disorganized/disoriented attachment pattern. 

McBride, C., & Atkinson, L. (2009). Attachment theory and cognitive-behavioral therapy. Attachment theory and   

       research in clinical work with adults, 434-458. 

McNelis, M., & Segrin, C. (2019). Insecure attachment predicts history of divorce, marriage, and current 

       relationship status. Journal of Divorce & Remarriage, 60(5), 404-417. 

Mikulincer, M., & Shaver, P. R. (2007). Boosting attachment security to promote mental health, prosocial values, 

       and inter-group tolerance. Psychological inquiry, 18(3), 139-156. 

Mikulincer, M., & Shaver, P. R. (2013). The role of attachment security in adolescent and adult close. The Oxford 

       handbook of close relationships, 66-89. 

Mikulincer, M., & Sheffi, E. (2000). Adult attachment style and cognitive reactions to positive affect: A test of 

       mental categorization and creative problem solving. Motivation and Emotion, 24, 149-174. 

Miranda, M., Molla, E., & Tadros, E. (2019). Implications of foster care on attachment: A literature review. The  

       Family Journal, 27(4), 394-403. 

Mittal, E., & Rani, T. (2022). Association between secure attachment style and subjective well-being: Examining 

       the sequential mediation effects. Asia Pacific Journal of Health Management, 17(2), 1-14. 

Rahimian-Boger E, Asgar-Nejad F, Rahimi-Nejad A. (2009). The relationship between attachment style and  

       mental health in adult’s earthquake struck in the city of Bam. Quarterly of psychological research; 2: 27-40. 

Riggs, S. A. (2019). Childhood emotional abuse and the attachment system across the life cycle: What theory and 

       research tell us. In The effect of childhood emotional maltreatment on later intimate relationships (pp. 5-51). 

       Routledge. 

Santelices, M. P., Guzmán G, M., Aracena, M., Farkas, C., Armijo, I., Pérez‐Salas, C. P., & Borghini, A. (2011).    

        Promoting secure attachment: Evaluation of the effectiveness of an early intervention pilot programme with 

         mother–infant dyads in Santiago, Chile. Child: care, health and development, 37(2), 203-210. 

Schröder, M., Seker, S., d’Huart, D., Izat, Y., Bolten, M., Schmeck, K., & Schmid, M. (2022). The relationship of  

        temperament and character, parental stress, and Mental Health problems with attachment disorders among 

         children. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(23), 15458. 

Silverman, D. K. (2011). A clinical case of an avoidant attachment. Psychoanalytic Psychology, 28(2), 293. 

Simonelli, L. E., Ray, W. J., & Pincus, A. L. (2004). Attachment Models and Their Relationships with Anxiety, 

           Worry, and Depression. Counseling & Clinical Psychology Journal, 1(3). 

Simpson, J. A., & Rholes, W. S. (2017). Adult attachment, stress, and romantic relationships. Current opinion in 

            psychology, 13, 19-24. 

Sroufe, L. A. (1985). Attachment classification from the perspective of infant-caregiver relationships and infant 

            temperament. Child development, 1-14. 

Sroufe, L. A. (2005). Attachment and development: A prospective, longitudinal study from birth to adulthood. 

             Attachment & human development, 7(4), 349-367. https://doi.org/10.1080/14616730500365928 

Stevens, F. L. (2014). Affect regulation styles in avoidant and anxious attachment. Individual Differences 

             Research, 12(3). 

 Suldo, S. M., & Shaffer, E. J. (2008). Looking beyond psychopathology: The dual-factor model of mental health in  

            youth. School Psychology Review, 37(1), 52-68. 

Thorberg, F. A., & Lyvers, M. (2010). Attachment in relation to affect regulation and interpersonal functioning 

           among substance use disorder in patients. Addiction Research & Theory, 18(4), 464-478. 

Wang, B., & Kuroki, T. (2023). Association between negatively perceived parenting attitudes and dissociation: a 

             cross-sectional study on the general population in Japan. Frontiers in Psychology, 14, 1235447. 

White, R. L., Babic, M. J., Parker, P. D., Lubans, D. R., Astell-Burt, T., & Lonsdale, C. (2017). Domain-specific 

              physical activity and mental health: a meta-analysis. American journal of preventive medicine, 52(5), 653-   

              666. 

Woodhouse, S., Ayers, S., & Field, A. P. (2015). The relationship between adult attachment style and post-

             traumatic stress symptoms: A meta-analysis. Journal of anxiety disorders, 35, 103-117.